Zmysły służą nam do poznania otaczającego nas świata. To co widzimy, czujemy, czego dotykamy pozwala nam nabierać doświadczeń. Nabieranie ich pozwala nam uczyć się prawidłowo reagować w określonych sytuacjach. Czy wiemy ile właściwie ich mamy? To proste pytanie, na które odpowiedziałby pewnie każdy z nas, ale kto wie, które z nich pełnią najważniejszą rolę w tym ogromnie ważnym procesie poznania? W tym krótkim artykule postaram się przedstawić najważniejsze z nich, z punktu widzenia integracji sensorycznej.
SYSTEM PRZEDSIOKOWY
To pierwszy w pełni wykształcony i funkcjonujący układ zmysłowy u człowieka. System ten zaczyna funkcjonować bardzo wcześnie, około 10-11 tygodnia życia płodowego a do 5 miesiąca życia płodowego jest już zupełnie wykształcony.
Przez receptory ucha wewnętrznego dostarczane nam są informacje o pozycji i ruchach głowy. Połączenie wrażeń płynących z ruchu liniowego i rotacyjnego jest bardzo dokładne i dzięki temu wiemy gdzie się znajdujemy, jak i w jakim kierunku się przemieszczamy. System przedsionkowy we współpracy z systemem proprioceptywnym wpływa na świadomość pozycji i ruchów ciała w przestrzeni. Ten system naszego układu nerwowego jest wyjątkowo wrażliwy na zmiany naszej pozycji i ma duży wpływ na funkcjonowanie mózgu. Jest to podstawowy system sensoryczny, z którego impulsy łączą się z informacjami z innych zmysłów i to jego prawidłowe funkcjonowanie ma wpływ na pracę całego systemu nerwowego.
SYSTEM PROPRIOCEPTYWNY
Dzięki temu systemowi otrzymujemy informacje podawane do naszego ciała przez ucisk, kurczenie się i rozciąganie mięśni, ścięgien oraz stawów. Te wrażenia powstają głównie podczas ruchu, ale także gdy stoimy, siedzimy, leżymy i przesyłane są cały czas do mózgu. Ponieważ system ten obejmuje tak wiele elementów składowych jest bardzo duży. Informacje te przekazywane są od receptorów rdzenia kręgowego do wyższych pieter ośrodkowego układu nerwowego. Większość z tych procesów ma miejsce poza naszą świadomością. Nie myślimy o tym, co robi nasze ciało, gdy siedzimy bądź leżymy. To dzięki informacjom otrzymywanym z proprioceptorów mózg może kierować naszymi ruchami poza kontrolą wzroku i kształtować właściwą postawę ciała. Jeśli opracowanie informacji jest nieprawidłowe to ruchy są wolniejsze, niezgrabne i zawierają wiele błędów.
SYSTEM DOTYKOWY
To największy system sensoryczny u człowieka, ponieważ jego receptory znajdują się na całym naszym ciele. Za pomocą tego systemu układ nerwowy otrzymuje informacje z otoczenia i z wnętrza naszego ciała. Człowiek posiada wiele receptorów dotykowych odbierających bodźce z ucisku, temperatury, dotyku, wibracji. Wrażenia płynące z dotyku uczestniczą w wielu zjawiskach dokonujących się w mózgu i mają wpływ na wiele funkcji kształtujących się w organizmie.
W systemie dotykowym można wyodrębnić dwa komponenty:
1) obronny – stawia w gotowości nasz organizm w sytuacjach zagrożenia, jest nam potrzebny do przetrwania. Dziecko po urodzeniu ma przewagę tego systemu.
2) różnicujący – pozwala nam czuć kiedy my dotykamy czegoś, poznawać kształt, fakturę, temperaturę, rozróżnić lekki dotyk od mocnego. Receptory tego systemu są rozmieszczone przede wszystkim w dłoniach, stopach, ustach i języku.
Agnieszka Janowska – oligofrenopedagog, terapeuta integracji sensorycznej
Anna Górska – fizjoterapeuta, terapeuta integracji sensorycznej
Przeczytaj również:
Podstawowe zasady diagnozy i terapii integracji sensorycznej
